መማር
አሰልጣኞች ስለ መማር ማወቅ ያለባቸው
ለማንኛውም መማር ማለት ምን ማለት ነው?
የመማር እና የዕድገት መንገዶችን ከማስተናገድዎ በፊት፣ እርስዎ እየተማሩ ያሉ አሰልጣኞች ስለመማር እና የመማር ሂደቶች አንዳንድ መሰረታዊ እውቀት እንዲኖራችሁ ያስፈልጋል።
በመጀመሪያ አንድ የተለመደ አለመግባባትን ማጥራት አለብን፡
"መማር" በብዙ ሰዎች ዘንድ "ዕውቀትን መሳብ እና ማቆየት" እንደሆነ ተደርጎ ይወሰዳል።
ይህ የመማር ግንዛቤ በዋናነት የተቀረፀው በትምህርት ዘመናችን ባገኘነው ልምድ ነው።
ግን መማር በእርግጥ ከዚያ የበለጠ ነው!
የሰው ልጅ በአካባቢያቸው ለመኖር እና ለመስራት የሚያስፈልገውን ነገር ሁሉ በተግባር መማር አለበት፡-
ሰዎች እንደመሆናችን መጠን ከተወለድንበት ጊዜ ጀምሮ በጣም ጥቂት ነገሮችን ማድረግ እንችላለን። አብዛኞቹ ነገሮች - እንደ መራመድ፣ ማውራት፣ መብላት፣ ምግብ ማዘጋጀት፣ ብስክሌት መንዳት፣ ግጭቶችን መፍታት፣ በህብረተሰቡ ውስጥ መንገዳችንን መፈለግ፣ ማስላት፣ ማንበብ፣ መጻፍ፣ ማሽን ማስኬድ፣ ሞባይል መጠቀም፣ የራሳችንን ህይወት ማደራጀት ወዘተ.. - በመጀመሪያ በሕይወታችን ሂደት ውስጥ ማግኘት አለብን በሌላ አነጋገር: መማር አለብን
የሰው ልጅ እድገት እና ትምህርት
ሰዎች በተወለዱበት ጊዜ ረዳት የሌላቸው ፍጡራን ሲሆኑ ሁሉንም ነገር መማር አለባቸው። እድሜ ለደመ ነፍሳችን ከጅምሩ ብዙ መሠረታዊ ችሎታዎች ካላቸው ከተለያዩ እንስሳት በተቃራኒ ነው። ስለዚህ መማር ራስን በራስ የማጎልበት ሂደት እና የሰው ልጅን የማሳደግ ሂደት ተደርጎ ሊታይ ይችላል።
ከእያንዳንዱ ለውጥ በስተጀርባ (አካላዊ ሁኔታቸው) በንቃተ-ህሊና ፤ ሆን ተብሎ ወይም ባለማወቅ - የመማር ሂደት ፤ የሰው ልጅ ከአካባቢው ፍላጎቶች እና ሁኔታዎች ጋር ተጣጥሞ እራሱን የሚቀርጽ እና የሚያመጣበት ሂደት ነው።
የተለያዩ የትምህርት ደረጃዎች አሉ-
- እቅቀት
- ክህሎት
- ችሎታ
- ብቃት
- አስተሳሰብ ፤ እሴት
- ለራስ ያለ አመለካከት
ስለዚህ አለምን በእውቀት እንዴት ማወቅ እና መረዳት እንዳለብን ብቻ ሳይሆን እንዴት አድርገን መመላለስ እንዳለብን እና ተግዳሮቶቹን እንዴት መቋቋም እንደምንችል መማር አለብን።
እና ደግሞ ከራሳችን ጋር እና ከስሜታችን ጋር፣ ወይም ለራሳችን ምን ግቦች እንዳወጣን መማር አለብን። በእርግጥ ባህሪያትን እና ልምዶችን ስንፈጥር ወይም ስንጥል፤ ባህሪያችንን ወይም እምነታችንን ስንቀይር, ወዘተ የመማር ሂደት እንደቀጠለ ነው።
ታዲያ ሰው እንዴት ይማራል? ትምህርት እንዴት ይከናወናል?
መማር ድንገተኛ ነው ፤ የመጀመሪያው ደረጃ ጤነኛ ሰው በርግጥ በመጀመሪያ መማር ላይጠበቅበት ይችላል፤ ሆኖም የማናውቀው ሀይል እራሳችንን እንድንገልጥ ይረዳናል።ትንንሽ ልጆችን ከተመለከቱ ፤ ይህን በቀላሉ መረዳት ይችላሉ።
ያለማቋረጥ እና በደስታ ይማራሉ!
ልጆች በራሳቸው፣ በነፃነት፣ በደስታ፣ በብርቱነት፣ በሙሉ ስሜታቸው እና ያለ ሽልማት ይማራሉ።
ቢሆንም፣ በወጣቶችና በጎልማሶች ዘንድ ይህ የመማር ጉጉት በጣም እየቀነሰ አልፎ ተርፎ እየቀነሰ ሲሄድ ይታያል።
እዚህ ላይ ጥያቄው ይነሳል፤ "የሚፈጠረው ምንድነው የመጀመሪያ የሕይወት ኃይላችን ይከስማል፤ ስለዚህ ይህ ኃይል እንደገና እንዲያብብ ምን መሰናክሎች እና እገዳዎች መወገድ አለባቸው ?
ወሳኙ እና ፍሬያማ ጥያቄው፡- "በትክክል ሰዎች እንዳይማሩ የሚከለክለው ምንድነው?"
መማር እንዴት ተግባራዊ ይሆናል?
በተግባር መማር
ብዙ የትምህርት እና የሥልጠና ተቋማት በእውቀት (ኮግኒቲቭ) ተለይተው ይታወቃሉ (= ከእውቀት ጋር የተያያዘ) እና ምክንያታዊ የመማር ግንዛቤ። በዚህ ግንዛቤ መሰረት፣ የመማር ተግባር በዋናነት እውቀትን መቅሰም እና ማቆየት፣ መረጃን እና ቲዎሬቲካል (አእምሯዊ) አውዶችን ወይም ትርጓሜዎችን ያቀፈ ነው። በዚህ ግንዛቤ መሰረት መማር የንቃተ ህሊና መፈጠር እና መስፋፋት ተግባር ነው።ዛሬ ባለው የሙያ ትምህርት እና ስልጠና ግን ማወቅ ብቻ ሳይሆን መስራት መቻልም አስፈላጊ እየሆነ መጥቷል።
እውቀት በመንም መልኩ ወደ ተፈጥሮ ወደ ተጓዳኝ እርምጃ አይመራም!
በአዲስ ወይም በተቀየረ መንገድ ለመስራት አዲስ እውቀትን እና አስተሳሰብን መቀበል እና መለማመድ ብቻ በቂ አይደለም።.አንድን ነገር በተግባር መሥራትን መማር - ብስክሌት መንዳት፣ ደንበኛን ባማከለ መንገድ መምከር፣ ማህበራዊ ግጭቶችን መፍታት፣ ወዘተ - በቀላሉ “የማሰብ” ጉዳይ ብቻ አይደለም።
በመሥራት መማር ያስደንቃል፤ ማለትም አንድን ነገር ማድረግ መቻል፣ ያለ እውቀት መጀመሪያ ሳይማሩ። የብስክሌት መንዳት ምሳሌን ማየት እንችላለን። በአጠቃላይ በብስክሌት መንዳት የተካኑ ሰዎች ይህንን የተማሩት የብስክሌት ንድፈ ሃሳብ ሰለተማሩ አይደለም።
እንደነዚህ ያሉ ድርጊቶች በንቃተ-ህሊና እና በንድፈ-ሀሳባዊ እውቀት ከመዋሃድ በተለየ መንገድ ይገኛሉ። ይህ ማለት በፍፁም የኋለኛው ከመጠን በላይ ነው ማለት አይደለም።
ምናልባት ብስክሌት መንዳት የሚያውቁ አብዛኞቹ በቀላሉ በብስክሌት ላይ በመውጣት እና ያለ ምንም ቅድመ-ግምት በመሞከር ተምረዋል። ይህ ብዙ ጊዜ ወዲያውኑ አይሰራም፣ ጥቂት መውደቅ እና መላላጥ እና ጉልበቶች ሊወገዱ የማይችሉ ነገሮች ይሆናሉ፣ ሆኖም ግን በመጨረሻ ብስክሌም መንዳት ያስችለናል።
ትክክለኛውን ሚዛናዊ ስሜት ከማዳበራችን በፊት ብዙ ውድቀትን የሚከላከል የአዋቂ ሰው ደጋፊ እጅ ጠቃሚ ነበር - ነገር ግን እራሳችንን ያለ ንድፈ ሃሳብ ብቻ መማር ይኖርብናል።
ፔዳጎጂካል ፓራዶክስ
የተግባር ትምህርት መሰረታዊ ህግ፣ ማለትም በመስራት መማር፡-
" አንድ ሰው መጀመሪያ መማር የሚፈልገውን በድርጊቶችን ይማራል። ተግባርን ተማሪዎችን በሁኔታዎች ውስጥ በማድረግ ማስተማር ይቻላል"
በልምድ የመማር ሂደት
የመማር ሂደቱ እንደሚከተለው ሊገለፅ ይችላል
የመማር ሂደቱ እንደሚከተለው ሊገለፅ ይችላል
- በመጀመሪያ ከቀድሞው ልምድ ጋር በድንገት ሊፈታ የማይችል ሁኔታ (ድርጊት) ይከሰታል፤ (የመገረም ስሜት፤ እርካታ እና ጥርጣሬ)
- መፍትሄ የሚዘጋጅበት የአስተሳሰብ ምዕራፍ ይከተላል። ሁሉም መዘዞች ክግንዛቤ ይገባሉ ።
- አዲስ ነገር በመሞከር ላይ፡ "የፍሬም ሙከራ"።
- "ሙከራው" በቅርበት መመለከትና እና መገምገም፤ የሚፈለገው ውጤት ተገኝቷል የሚለውን መጠየቅ?
- ውድቀት በሚከሰትበት ጊዜ የሚፈለገው ውጤት እስኪገኝ ድረስ ተጨማሪ "የመማሪያ ቀለበቶች" (በማሰብ፤ መፍትሄዎችን በማዘጋጀት) የሚፈለገውን ውጤት ማምጣት ።
- በስኬት ሲማጣ ደግሞ "ድርጊቱ ላይ በማንፀባረቅ" አዳዲስ የተግባር ክህሎቶች ይፈጠራሉ ።
- የመማር ሂደቱ እና ችሎታው ከዚያ በኋላ ሊታወቅ ይገባል።(ነጸብራቅ-ድርጊት)
(ዲ. ሶሆን እና ዲ. ኮልብ)
የዲ ሾን ምርምር እና ሌሎችም ስለ መማር ፓራዶክሲካል ክስተት መሰረታዊ ግንዛቤዎችን ሰተዋል
-
የመማር ሂደቶች ስለ ሁኔታው አድልዎ የለሽ አቀራረብን ያሳያል።
-
ሁሌ የሚጀምረው በተቃውሞ ነው፣ አስገራሚ ነገሮች የመፈጠሩት ሰዎች ነገሮች ባሰቡበት የማይሄድ በመሆኑ ነው።
-
መማር ከሁኔታዎች ጋር ውስጣዊ ስሜት ጋር ግጭትን ይጠይቃል፤ ማለትም እንቅስቃሴን ይጠይቃል፤ በሚሆነው ነገር አለመርካት እና ነገሮችን ዝም ብሎ አለመቀበልን ያካትታል።
-
መማር ሁል ጊዜ የሙከራ ሂደት ነው።
-
መማር ራስን ከማንፀባረቅ ፣ ራስን ከመተቸት እና ራስን ከመፈተሽ ጋር የተገናኘ እና ከመሠረታዊ የምርምር አመለካከት ጋር የተያያዘ ነው።
-
ያለ ተደጋጋሚ ውድቀት ፣ያለ ስህተት እና አለመግባባት መማር አይቻልም።
-
መማር መቆየትን፣ አለመደናቀፍን፣ መጽናትንና እስኪሰራ ድረስ መሞከርን ይጠይቃል።
»አንድን ሰው ማስተማር አትችልም፣ እራሱን እንዲያገኝ ብቻ መርዳት የምትችለው።«
ጋሊሊዮ ጋሊሊ